Anadolu topraklarında doğup büyüyen büyük medeniyetlerden biri olan Hititler, bugün bile gizemini ve etkisini koruyan güçlü bir uygarlıktır. Hititlerin başkenti olan Boğazköy-Hattuşa, Çorum’un Boğazkale ilçesinde yer alır ve 1986 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınmıştır. Bu eşsiz antik kent, yalnızca bir arkeolojik alan değil, aynı zamanda Anadolu’nun tarihsel gelişimini anlamak için bir anahtardır. Hattuşa, düzenli şehir planlaması, anıtsal kapıları, tapınakları, surları ve tablet arşivleriyle tarihe ışık tutar.
Hitit Medeniyetine Genel Bakış
Hititler, M.Ö. 17. yüzyılda Anadolu’nun ortasında tarih sahnesine çıkmış, kısa sürede büyük bir imparatorluk haline gelmişlerdir. En parlak dönemlerini M.Ö. 14. yüzyılda yaşamışlardır. Kralları II. Murşili döneminde Mısır ile yapılan Kadeş Savaşı ve sonrasında imzalanan Kadeş Barış Antlaşması, dünya tarihindeki ilk yazılı barış anlaşması olmasıyla bilinir.
Hititler, hukuk sistemleri, dini inançları, sanat anlayışları ve merkezi devlet yapıları ile dönemlerinin en gelişmiş medeniyetlerinden biri olmuşlardır. Kil tabletlere yazdıkları yasalar, tanrılarla kurdukları ilişki ve çok sayıda tanrıya tapmaları, onları Mezopotamya uygarlıklarından ayıran önemli özellikler arasında yer alır.
Hattuşa’nın Kuruluşu ve Mimari Özellikleri
Hattuşa, yüksek kayalıkların ve ormanlık tepelerin arasında kurulmuş, doğal savunması güçlü bir kenttir. Şehir iki ana bölgeden oluşur: Aşağı Şehir ve Yukarı Şehir. Aşağı Şehir’de ağırlıklı olarak dini yapılar, özellikle Büyük Tapınak, yer alır. Bu tapınak, Hititlerin baş tanrısı Fırtına Tanrısı’na ve Güneş Tanrıçası’na adanmıştır.
Yukarı Şehir ise daha çok saraylar, surlar ve anıtsal kapılarla dikkat çeker. Özellikle Aslanlı Kapı, Yerkapı, Kral Kapısı ve Sfenksli Kapı, Hitit mimarisinin görkemiyle ön plana çıkar. Bu kapılarda kullanılan dev taş bloklar ve kabartma figürler, hem estetik hem de mühendislik açısından büyüleyicidir.
Yazılıkaya Kutsal Alanı
Hattuşa’nın hemen dışında yer alan Yazılıkaya, Hititlerin açık hava tapınağıdır ve taşların üzerine işlenmiş tanrı ve tanrıça kabartmalarıyla meşhurdur. Bu kabartmalar, Hitit panteonunun zenginliğini yansıtır. En bilinen sahnelerden biri, tanrıların geçit törenini betimleyen uzun kabartma dizisidir. Yazılıkaya, Hitit dini ritüelleri açısından büyük öneme sahipti.
Tabletler ve Diplomasi
Hattuşa’da yapılan kazılarda binlerce çivi yazılı tablet gün yüzüne çıkarılmıştır. Bu tabletler arşivler halinde düzenlenmiş, Hititlerin idari yapısı, dış ilişkileri, ticaret düzeni ve dini törenleri belgelenmiştir. En dikkat çekici tabletlerden biri, Hititler ile Mısırlılar arasında imzalanan Kadeş Antlaşması’nın bir kopyasıdır. Bu belge, bugün de BM binasında sergilenen barışın sembolüdür.
Hattuşa’nın Günümüzdeki Önemi ve Ziyaret Bilgileri
Hattuşa, arkeoloji meraklıları için adeta bir açık hava müzesidir. Her yıl binlerce yerli ve yabancı turist, bu tarihi başkenti görmek için Çorum’un Boğazkale ilçesini ziyaret eder. Antik kent, oldukça geniş bir alana yayıldığı için ziyaretçilerin rahat ayakkabılar giymesi ve planlı bir rota oluşturması önerilir. Girişte bulunan ziyaretçi merkezi, haritalar ve rehberlik hizmetleri ile destek sağlamaktadır.
Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın desteğiyle yapılan çevre düzenlemeleri, yürüyüş yolları ve bilgi panoları sayesinde Hattuşa’yı gezmek oldukça keyifli ve öğretici bir deneyim sunar. Ayrıca Boğazkale ilçesinde yer alan Boğazköy Müzesi, kazılardan çıkan eserlerin bir kısmını sergileyerek bu tarihi yolculuğu tamamlayıcı niteliktedir.
Sonuç
Boğazköy-Hattuşa, Hitit medeniyetinin en güçlü simgesi olarak Anadolu tarihinin kalbinde yer alır. Siyasi gücü, dini merkezi ve kültürel zenginliğiyle sadece bir başkent değil, bir medeniyetin vitrini olan bu antik kent, günümüzde de insanlığı geçmişiyle buluşturmaya devam etmektedir. Çorum’un dünya çapındaki kültürel mirasları arasında en ön sırada gelen Hattuşa, hem akademik anlamda hem de turizm açısından büyük bir değerdir.
